Ka fanu

Ka fanu, damin kan awm ang a, naktuk khua a lo var leh ang a; chawhnu thlang a her meuh chuan kan ta i ni tawh dawn lo.

Hmanah, kum 25 liam tawhah khan he hun lo thleng tur hi i nu nen hian kan lo hmu lawk daih tawh a; i lo piana kan hlim em em rual khan, engtik niah emaw chuan, kan bân phâk lovah, kan thunun phâk loh leh kan khawih phâk lovah min la liamsan dawn tih hi kan hre lawk a, kan lung a lo leng lawk daih tawh.

Ni e, mi i ang ve ta hlauh a nih chuan kan duat phâk lohnaah che min kalsan hun a la awm dawn tih kan hria a. Duat che chu sawi loh, a hauh pawh kan hauh phâk lohna hmunah che i la awm daih dawn tih kan hre lawk a ni.

Chuti taka hun rei tawhah chuan zanin leh naktuk lo her chhuak tur hi lo hmuin lo hre lawk tawh ni mah ila, i nu leh pa hi kan tlaw bik deuh vang nge chu ka hre lo, i tel lova khawsak dan tur hi kan lo zir lawk reng reng lo mai a, kan demawm ngawt mai.

Kum 25 zet liam taah khan, thlasik khawvawt vin tak hnuaiah i nu hian a vei che a, damdawi in bathlarah, a nat dan turzia dawnpui phâk reng reng lovin kei kha ka vei tuak sek a. Nau lo piang tur chu mi eng ang nge ni ang tih mawlh ka ngaihtuah a, damin nge thiin a pian dawn pawh ka hre phâk si lo. I lo piang a, kan en ning thei lo che; zanina phur taka i inbuatsaih lai thleng khan i hmuhnawm ngaiin i hmuhnawm reng mai.

Hun a lo kal a, zir tur tam tak i nei a, i nu leh pa hian kan theihtawp kan chhuah ve ni che chuan kan hria a; mahse, tlin lohna lai hi kan ngah ngawt ang. Pawl 10 i’n pass a, i zir duhna hmunah kan han luhtir thei lo tlat mai che kha tun thleng hian hrehawm ka la ti a. I nih tur ang hi i nih loh phah em ka hre lo va; mahse, thinlung hian nuam ka la ti thei lo.

Ka fanu, i lo piang kan lawm tluk zetin i nui thei te, lawm i hriat ve tan lai te, i’n bawkkhup thei a, i vâk thei a, kal i zir, i tlu nawk nawk thin te; i pen kat nawk nawk thin zawng zawngte kha mitthlaah a la châm reng mai.

Ka theihnghilh ngai loh kumkhua tur chu, sikul uniform pangngai haa sikul i kai tan ni kha a ni. Kan kawt chho rem lo takah i thla kan la a, phur takin i nu nen sikul lam panin in inkai chho va, khatih lai khan he khawvel hrohrang na zetah hian hmabak i la ngahzia ka ngaihtuah a; hmeichhe awm nem, kehthei dawma ka dawmin i’n tawng chho ve tur ka ngaihtuah khan, ka lo khawngaih lawk che a ni.

Mahse, zahngai thei Pathianin zah a ngai a, eng em i chungah thlentir lovin tun hi i lo thleng a, nakzan a lo thlen leh meuh chuan mi khumpui tawmin, kan thunun phâk tawh reng reng lovah min liamsan dawn chu a ni ve ta reng mai a. Keini chuan hman kha kan ngaihtuah let lo thei lo va, i nu nen kan inneih dawn zanah khan i pi leh pute hian eng nge an ngaihtuah ve ang tih thlengin rilru hian a dap lo thei lo.

Keini, i nu leh pa hi chu a hun lai pawha mawl pawl kha kan ni a, kan nih nih kha kan ni ve deuh rawih mai kha a ni a. Kan han innei ve chawm a, karah fanau an lo awm takah chuan kan inzir thiam chawp a, tunah chuan mi pate ang maiin, fanu hralh tur ka lo nei ve reng che chu a ni ve der mai si a.

I lo lian zel a, i thian leh mi dangte lakah i ni em phei chu kan hre pha tak tak lo va; mahse, i nu leh pa mitah erawh nula tam takte tluk loh kha i ni a. Nula ve ta chuan inleng neuh neuh pawh i nei fo va, i hriat loh hian kan lo veng nasa thin a, i thlang sual ang tih kan hlau thin.

Kha, vawi khat pawh i tihsual kha. Kum 20 mi emaw lek i nih laiin, keini takngial pawhin kan lo biak ve bawrh bawrh thin tlangval pakhatin a hliam chiam che kha. Mahse, hmangaihna an tih teh fo hi lemchanna thil mai mai, a der a nihna lai hi tam tak a awm a; he thil hi tam takin thih phah nan hmang mah se hlim nan hman hram hram tum tur a ni a. I laka lo sual palh ta tlangval pawh kha a sual vang a ni tehchiam bik lo vang; mahse, i tuar a, i tuar tlang a, i phu tawk chu an bo bik loh hi!

Bawihi, i nu nena kan hmangaihzia che hi i hre thiam tak tak ngai lo mai thei a, hre thiam vek tur che pawhin kan phut lo che; keini pawh hian i pi leh pu min hmangaih dan hi tun thleng hian kan la chhut chhuak thiam mang lo. Mahse, tuna kumkhuaa chenpui tura i thlan, i tlangval nena in inkawma, “Ka hmangaih che,” in intih mai aia thuk daih hian kan hmangaih ang che. Nula leh tlangval kara inhmangaihna hi ‘a nep e’ chu ka ti hauh lo va, he thil avanga lo piang ve tho kha i ni tih ka hai lo va; mahse, kan hmangaihna thukzia che hi, hre thiam famkim rih lo mah la, ka hrilh ve duh hrim hrim che a ni.

Zawla i kalin i nuam ti i kal chak lutuk ang tih hlau reng rengin kan veng che a, chhuka i kalin i tlu palh ang tiin kan dawm che a. Chhovah i hah hlauvin i hahdam theih zawkna tur zawng reng reng hian kan hmanhlel a. “In hah awm?” i lo ti ang e, a ni miah lo. Kan hmangaih ber kha i ni miau va, nang ka ngaihven leh ka ngaihsak che avanga ka chauh tak hi tun thlengin ka la hre lo, i nu pawh hian a hre bik lo vang.

Eng pawh chu lo ni sela, nakzan atang chuan mi ta i ni tawh dawn a, mi chhungkaw fanu i ni tawh dawn tih chu i inhrethiam ve ngeiin ka ring a. I tan a la harsa dawn chauh tih ka hria a, eng emaw chang chuan i nu leh pa thar te, i pasal ngei pawh kha huat ngawih ngawih chang a la her chhuak ve ang a; thu khirhkhan tak takah thutlukna i siam a ngaih ve hun pawh a lo la thleng dawn. Kei hian, “Chutiang hunah chuan chuti chuan i ti dawn nia,” tia hrilh tur che ka hre lo va; mahse, i pasal thu kha ngaichang thiam phawt mai zel ang che.

Heng thu hi i pasal neih dawn zanah, i mut dawna i chhiar atana ziak ka ni a, i pa hian i rilru tihhrehawma i pasal neih tur dan nan emaw, rilru khingbai taka min liamsan phah nan emaw i hman tura ziak ka ni lo va. Nakin lawka mi ta mai tawh tur ni mah la ka fanu i la ni reng dawn tho va, ui taka thlah liam nan che ka ziak ve mai a ni.

Pathianin zah a ngai ang a, nakin lawkah chuan tu hmel pawh min hmuhtir ve ang a, chutih hunah chuan keinin kan hmangaihzia che hi i hmu thiam ve tan sawih sawih ang a, chutah pawh chuan a chanve pawh i la hmu thiam chuang kher lo vang.

Eng pawh ni se, ka fanu, kan ta lo tura kan hrin i ni miau va, kan chelh zui hauh lo vang che.

March 31, 2018

Inrinni

Dar 12:56 AM

Stephana khawthlir

Stephen-a, zu in mi leh insual hrât deuh ka hria a; Stephen-a tho, sual lêm lo, luhlul angreng tak ka hre bawk a. Stephen tih phirpui, Steven tia koh, a hmasa pahnih aia chhuanawmna nei tam bik chuang lo pawh ka hria a. Khawthlang sappui mingo zingah lemchan thiam Stephen Baldwin ka hria a, Steven Gerrard pawh ka hria a, Stevie Wonder-a pawh ‘I just call to say I love you’ ka lo tihthlerpui ve duai duai tawh bawk.
Hengho baka Stephana ka hriat leh dang chu Bible meuhvin ‘rinna leh Thlarau Thianghlima khat’ tia a sawi kha a ni a, ani kha chu a danglam zar mai. A thih dawnah pawh ‘van lam a en tlat a’ ti ngatin a chanchin kha tihtawp a ni.

Hriat chian leh chian lohte
Stephen-a ka tar lan hmasak pathumte khi chu ka’n hre chiang hlawm khawp a. An insual ka thelh tawh te, an rui ka buaipui chiam tawh te an ni hlawm a, anni pawhin min hre hneh angreng viau mai thei. Tin, khawthlang lam Steve-a te rual pawh hi ka ralkhat hriat chian hlawm tak tak vek an ni bawk.
A hnuhnung ber erawh ka hre chiang lem lo khawp mai a, Bible-a a lanna lah hi bung hnih vel chauh a ni mai a, chutah lah chuan a changtupa ni lo âwm takin a tawpah a la thi zui a. A chanchin lang a tlem tehreng nen hian, a lang chhun lah ka’n la chhiar tha peih lo khanglang zui a, a ngaihna ka awm lo.
Kan naupan laia Bible Milem Bu-a a lem an ziah dan ka mitthla deuh vâng nge ni, Stephana hi cher pan lam, pa dawldâng deuh a nih hi ka’n ring ve ngawt a. Hetia ka puitlin hnuah hian a chanchin hi engtin tin emaw ka buaipui a, tunge a nupui, tu makpa nge a nih, tunge a nuphalpa, khawi lam hawiin nge Pathianni tlaiah a tei chhuah thin ang tih mai mai thlengin ka suangtuah a, a ho angreng khawp mai.
Mihringte hi kan inhriat chian avanga kan inngaihsan ai mahin kan inhriat thawi deuh thuak avanga inngaisang hi kan tam zawk mai thei a. Inhriat chian lutuk hi chu a lo tha lo, thenawma rawngbawltute pawh hi ram hung dan avang mai maiin kan ngaisang lo duh angreng tlat. Chutih rual erawh chuan kan sawi mek, Pu Stephana te ang chi hi chu a chanchin kan hriat chin tawi hle mah se, kan hriat chin hi a tawi kim êm mai a, hei aia tam hi a chanchin hria pawh ni ila ka ngaisang phian thovin ka inring.

Stephana khawthlir chu
Upa meuhva an thlan kha a ni a, Upa atana an thlan hma pawh khan ringtu hmasate inpawlhonaah a kal fo mai ni lovin, a phusa pawl ni thei tur khawpa langsar a ni ang tih chu a chiang.
A chanchina mawi lai ber erawh a thih dawn thlenga van lam a en tlat kha a ni. Pathian sawi chhiaa puhin lungin an deng ruih ruih a, chutih lai, mihringin kan hun tawn theih zinga hrehawm ber a tawn lai pawhin, khaw dang a hawi lo, a zui leh a chanchin a hril thin kha a hre chiang êm mai a, a hrehawmna leh a tawrhna a en lo, en tur dik a ni a en ni. A khawthlir a dik tlat.
Keini chu kan ni lo. Hun hrehawm ve deuh ka tawh laia kan Branch Leader hlui pakhatin min hrilh ka hriat reng, nunpui atan pawha ka duh, harsa angreng tak chu, “Hetiang hunah hian mahni inkhawngaih a awl a, chutiang chuan ti suh; mahni kan inkhawngaih hian thlir loh tur kan thlir a, Pathian mawhchhiat a awl,” a ti a.
Stephana hian ka theih loh hi a nunpui a ni. Khatia, thi tura an tih lai khan mihring tak chuan hrehawm a ti ang a, chhungkaw pa a nih ve hlauh phei chuan ngaihtuah tur tam tak a nei ang tih a chiang a; kil tin kiltang a dap ve ang a, an thûl mawnga a birth certicate thlengin a mitthla ve ngeiin a rinawm!
Keini ang maia thlir dik lovin, chung lam kha thlir lovin, “Ngati bik nge?” ti duh sela Pathian lakah khan sawi tur a ngahin ka ring; mahse, ani chu keini ang a ni lo va, a chanpual tur chu a hlen a, a tawp thlengin Pathian lam a thlir a ni.
Stephana kha mahni inkhawngaihin vui duh ni sela, a rual khan mi dangte pawhin, Isua damlai ata tawh a zirtirte meuh pawhin Pathian thu kha an hril ve tho va, anni lêm an man lo va, an man pawhin an tihlum lo. Ani kha an man a, tihhlum tur an ti bik si.

Lawm lo thin mihring
Sawi âwm lo a ni ang em chu ka hre lo, Pathian hian nihna hi inthlengpuiah hian min sawm ta sela, inngaihtuah fimna hun thawl ka neih phawt chuan ka duh lo zawk mai ang em aw ka ti fo thin. Heti tak maia a siam mihring, duh duha a tihkawi theihte hian kan han cho phâk loh vai vai nen, kan cho ut ut fo ni hian ka inhre deuh reuh thin a, hei vang ringawt pawh hian Pathian nih hi ka peih loh ka inring. Keini ang mihring thinchhe tan chuan tlin chi rual niin a lang lo.
Kan lawmin lawm sa lohvin kan lawm a, ka pa hawn ber emaw tiin kan phi chung a, Pathian hming hi kan lam kûr nguai a, a zar a ni seng êm êm dawn em ni tih thleng hian a zarah kan puh a. Eng emaw hlek kan tawh lahin kan tih tawh tha hi kan mitthla zut zut a, “Saw pa leu-luau pawhin a tawng lo va, ngati nge ni bik?” ti chhuak chiah lo mah ila keini aia thil tha lo zawk tawng tur âwma kan ngaih hi kan chhui zung zung fo.
“Engpawh tawk ila ka lawm zel ang,” tihte pawh hi kan sa fo va, kan sawi fo bawk a. Mahse, ‘engpawh’ hian a lo huam zau khawp mai a, Pulpit-a tui taka sermon thupuia hmang fotute pawh hian ‘engpawh’ kan tawh lai tak tak hi chuan kan chuti lua bik duh lo khawp mai.
“Mihring kan la ni miau va,” tia mahni thiam inchantir chawp hian Pathian lakah vui dur dur mai hi a awl a, “Ka rilru ang pu mi,” ti meuhva a sawi, kawng tinrenga a hruai, a fachuam, Lal Davida meuh pawh khan a sualsan fo va; chu mai a ni lo va, mi sualte an duah hluah hluah a hmuhte khan a biak thin Pathian kha a ringhlel thin tih a hriat ve reng mai.
Nuamsa taka kan khawsaka a rawng kan bawl theih lai hi chuan, “Pathian hi a tha a nia,” tih hi a awl khawp a, chanvo tha deuh kan chan ve pawh hian, “Ka theihna a ni lo,” han tih mai hi mitkhap tluk leka awl a ni a; a lawmawm lam hi chu Pathian malsawmnaa chhiar hi a awl khawp mai a. A tha lo lam erawh a chhan dap chiam a awl thung.
A rawngbawltu leh mi tha kan nih avang hian Pathian hian mal hi min lo sawm reng lo va, keini ai aia sual leh laktlak loh nia kan hriat ve thinte hi an kâng zawt zawt a, keini lêm kan bet tak chawt chawt a. Hetiang hunah tak hian ringhlel thin mihring zia hi a lo lang leh thin a ni.
Kan pu Stephana hian kan zia ang hi pu ve ni sela chuan sawi tur a ngah ngawt ang. Khatia lunga an den ruih ruih lai khan, Pathian lakah khan a tawrh chhan zawt duh ni sela, a tih tawh tha zawng zawng kha lam chhuak duh ni sela, “Lalpa, i tan theihtawp ka chhuah a, chhungte rual pawha zanriah kil hman lovin, khawvawt hnuaiah min autir a...,” ti kûr nguai thei tur khawpin chhuanlam tur a nei tha.
Mahse, kan Pu Stephana kha chuan thlir tur dik a thlir tlat a, a khawhawi kha a va dik bik êm!

January 11, 2018
Ningani (Dar 12:47 PM)

Mizote Krismas

Kan Mizo Krismas hla phuahtute chim chin kha a sang asin.

A duh duha a tih theihte hi hmangaih tawp lova a hmangaih avanga chung lamin ro a relnate hi mawi takin, tlar khat lekah, van atanga khawvel chhunin, Kalvari tlanga hmangaihnain a hawlh phel dan hi an han phuah chhuak thei bik thin a nia, an rau lo tia sawi ngam rual an ni lo.

Patea khan, “Mal min sawm turin van khuaan ro a rel,” a’n tia. A siam, a duha a tih theih, a duh huna a lak theih mihring nep tak hi hmangaih avanga min zawng tur leh chhandamna tur hian, engkimtithei kha lei mi zinga a lo chen dawn khan van khuaah khian kan thatna turin ro a rel asin!

A la duhtawk lo, Lalberte Lalber, Zion roreltu ni bawkin min hmangaihna hi a va han hmu chiang tak, “Engtia awm thei nge mihringah?” a ti a; ni e, min hmangaih avanga mihringa kan Pathian lo chang hi a hmu chiang apiangin mak an ti a, an sawi zo thei lo.

Kan kungpui ber mai, Upa Rokunga khan Lal Isua vanga lei leh van lo inrem leh ta hi a va han hmu fiah bik tak, “Hmangaih tuipui a fawn, a kuang a fawn liam e, a liamin paillei a bualin, Van miten zai an rem,” a ti a, a sang a sin!

A hla dangah a sawi chhunzawm a, “Ka hril thiam lo, ka puang zo lo, a ropui leh mawizia chu, chhiarin hrethiam tehreng ila, nun pawh hlan hian ka mawi e,” a ti a. Ni e, min hmangaih avanga nun hlantu hmangaihna hmu chiang apiang hian an hril seng lo, an hril zo thei hrek lo; kan tana nun hlantu hian kan theihtawp hlan ve hi a phu reng a ni.

Mitdel ni si, Suakliana khan a hmu fiah bawk, “Zion ropuina Lalpa, boral min zawngtu chu,” a’n ti a; a la duhtawk lo, “Engkima engkim chungah Lalber rawh se, Amen, min hmangaih hi tuman an hnial thei lo,” a’n la ti zui a. Hnial rual a ni lo reng a ni.

Bethlehem dai phul lengte kha an va ngai nawih ngawih thin em! Patea bawk khan, “Ngaih a na e Bethlehem tlangpui, tlai ni tla êng lenkawl a khum riai e,” a’n ti a; “I chun leh zua kara senlai nau ang i tahna hmun tual ka ngai,” tiin Bethlehem kha a ngai ngawih ngawih mai a ni.

Upa Rokunga chuan, “Aw, chu hmun chuan ka lung min len, thinlai hrui ang min rawn vuan e, siar leng pawh a liam thei lo, kawlkungah châm reng e,” a ti vawng vawng mai a ni.

Mizote Krismas siamtu an ni a, Krismas ti-Krismas-tu an ni a, Bethlehem ti-Bethlehem-tu leh tiropuitu ber chu kan hla kungpuite hi an ni hial ang.

Paris, i daw! ‘Selfie hi i tihchhuah a ni lo’

Tunlai khawvel thalaite zinga tawngkam lar ber pakhat chu ‘selfie’ tih hi a ni pha ve ngat ang.

November 19, 2017 khan hlimhlawp khawvela mite lawm em em thin, mi hausa tawntaw ni bawk, Paris Hilton chuan Twitter-ah Britney Spears nena an thlalak dun chu post-in, “Kum 11 liam taah khan kei leh & Britney hian selfie kan tichhuak!” tiin a thlalak chungah thu a dah tel (captioned) a, kum 2006-a an pahniha an lak dun, anmahni an inhmeh (selfie) chu pho chhuak a. Selfie tichhuaktuah a inchhal a; mahse, a lo ni lo, Paris Hilton-i hi a daw tlat!

Hilton-in thlalak leh thu a post hi amah zuitu (follower)-te leh mi dangin an chhang let nghal sap sap a. Ni e, an tihchhuah a ni lo, kum 167 zet liam tawhah pawh khan mahnia thla inlak hi an lo ching daih tawh zawk a lo ni.

1839: The trailblazer:
Photo selfie hriat theih hla ber chu hemi kuma mi daih tawh hi a ni a, kum 30-a upa tlangval, Robert Cornelius chuan Philadelphia-a lamp shop hmaah a lo selfie daih tawh. Hetih hun lai hian engtin nge mahnia thla inlak hi a tih theih hi hriat ni chiah tawh lo mah se, a hun laia an thlalakna ngaihtuahin hetianga mahnia thla inlak tur hian a lo berah minute 15 vel chu che lo chang lova a din chu a ngai ngei tura ngaih a ni.

1914: Teenagers get on board:
Hei chu ‘mirror selfie’ kan tih ang hi a ni a. Hilton-i thlalak post chhangtu zinga pakhat, Leah Cohen chuan he thlalak hi a post ve sak mai a, hetianga thla inlak hi kum 2000 chho vel atanga chin uar tan chauh chu a ni mai thei a; mahse, tuna thlalak hi chu kum 100 liam tawhah khan, Russian lal chhungkua (royal)-a mi, hetih laia an Emperor fanu, Grand Duchess Anastasia Nikolaevna chuan kum 13 mi chauh a nih laiin darthlalang hmaa dina mahni thla lak hi a lo ti daih tawh.

1920: Your dad discovers selfies:
New York photographer Joseph Byron chuan kum 1920 khan inchung zawlah, a thiante nen an lo selfie daih tawh bawk a; mahse, an thlalak en hian khawiah nge camera hi an dah a hriat mai theih loh. Hetih hun laia an thlalakna hi chu a lian a, thingrem lian tak a ni a, an zinga mi pahnih hian an keng nia ngaih a ni.

1938: Celebs get involved:
Kim Kardashian leh Kylie Jenner ten bual ina thla inlak (bathroom mirror selfie) an chin hma daih tawhah hian, Frank Sinatra chuan a lo ching daih tawh mai a. Kum 23 mi chauh a nih lai, a la lar hma khan bual inah a thla lo inlak daih tawh.

1966: The gap year kid’s Instagram is invented:
A hun lai mai ni lo, tun thlenga band lar, Beatles chuan hetih lai hian Asia an fang a, India ram pawh an rawn tlawh a, an guitarist George Harrison chuan fish-eye lens hmangin Taj Mahal lang theiin a thla a lo inlak tawh bawk.

2002: ‘selfie’ thumal:
Australian-ho hi thumal tihtawp hrat an ni a, ‘-ie’ belh ching an ni a, ‘barbie’, ‘tinnie’, leh ‘sunnies’ te pawh. Self-portrait pawh hi Australian online atangin kum 2002 khan a darh ta a. Nathan Hope chuan a kum 21 tlin champhaa a thiante nena an lawmnaa a hmui zai kak thla a inlak a post chu, “sorry about the focus, it was a selfie,” a ti a, heta tang hian selfie thumal hi hman a ni ta a ni.
A lar chho zel a, kum 2013 a lo nih phei chuan dictionary rintlak, Oxford English dictionary chuan ‘selfie’ tih chu word of the year atan a thlang chhuak ta hial a ni.

December 3, 2017
Inrinni

Pute u, min bum leh rawh u!

Kum nga danah in intiawihawm a, in intihmeltha a. Pute u, lem in chang tih hre reng chung hian, keini mipuite hi min bum leh dawn tih kan hre reng a sin.

In thiam hi ka tia, British-hovin an vanglaia an ram awp tumte hneh dan thurûk tha tak an nei ang deuh kha in ni mai hian kan hmu. Kum nga zet min han hrêk tak tak chinah chuan tâm tak takin kan tâm lo thei lo va; chutah in rawn kal a, in han intirinawm thar ta tak tak a; eng eng emaw min han sawi hmuh a, ‘tâm tawk apiang a tui,’ an tih ang zawng zawng kan nei zo va, a thlawna dawn theih ang chi min zawrhte hi hnar thei dinhmunah hian min siam hlawl lo a ni.

Ni e, pute u, mipui chu kan â min ti mai thei a. At pawh kan â ta ve ang; mahse, in mi hrêkna zozai hi ngaihtuah ve ula, â tak tak lo pawh ât der ngai khawpin min siam tlat alawm. Pa fing âwm pui pui pawh ngati nge in thusawi, a tak thleng lo tur tih kan hriat sa rengah hian an tluk leh thin min zawt maw? Tlu lo sela mahni lu zuar tluk lek a ni mai dawn asin, engkim mai hi kan râwp zo tawh a nih hi!

Mipuite hi min bum leh rawh u, bumtlak lek kan ni; mahse, pute u, kum 30 vel state puitling ni tawh chunga chawmhlawm kan la ni reng bik hi, phai vaiho zingah, in biak thin Pathian be ngai lote kiangah hian engtin nge in insawi mam thin tih kan lo ngaihtuah ve thin.

Keini mipuite hi chu kan mâwl êm mai a, in bum tawk lek kan ni a. Kan ram chhengchhiatzia leh leilung hausakna kan neih lohzia hi kan lo hre pha ve tumhrang a, insawi mam dan in hre viauin kan ring a. Mahse, chutih lai vek chuan maw pute u, ‘engkim that duhna ram’ tia lo neitu leh kut hnathawk rethei bakberh tak takte hmaa in sawi thin hi a tak a ni lo em ni?

Dawt sawiin heng lo neitute hi in bum em ni? An taima lo tih dawnin, an nih kan ring chiah si lo; mahse, ram danga thawn chhuah theih khawp an thar lo a nih pawhin, he rama Mizo tlem tê chengte kham hi chu thar âwm hi an ni asin. A bul chu maw pute u, han chhui han chhui ila, nangmahni hi in nih leh bawk kan ring tlat.

Pute u, nangni chuan dawhkan ropui kilin, khawlthluaknei leh hmanraw changkan nen kan ram hmasawnna turin in titi a, in inkawm a, in thawk a ni mai thei a, sorkar sum chevel leh hman dan zawng zawng inruahman dan hi kan hriatpui phak lo che u. Chutiang chiah chuan kan kawngpui chhiate hi nangni chuan inthlawh khûm fo thin a nih avangin kan hriat chian tluk hian in hre ve phak bik lo mai thei.

Ni e, tlangram ngang kan ni a, ruahtui kan dawng tha a. Hei hi kan kawngpui neih ve chhun tichhetu lian tak pawh a ni ang, in sawi zawng zawng hi a awihawm loh vek bik lo. Mahse maw pute u, tunlai inbiakpawhna that tawh zarah keini ai maha ruahtui dawng tha ramah hian an kawngpui hi rulngan pa ang zar a ni tih hi kan lo hmu pha veleh thin si a, kan lu hi a hai a. Min bumna leh tho a nih kan ring laklawh tawh.

Nangni chu in fing a, in khawhawi pawh a zau va; mahse, mawl takin heti hian kan ngaihtuah a. A thlawna sum insem leh intawktarh zozai avang hian kan ram hian hma a sawn phah em tih hi kan lo thlir ve thin. A thlawna in sem zozaite hi lo thatpui tawk chu an awm ang; mahse, a hlawhtling tih in sawi zin ngaihtuah hi chuan a chuti lutuk lo em maw ni kan lo ti ve a ni.

Gas vân dante hi nangni chuan chanchinbu leh chanchin thara in chhiar bak hi a takin in tawng miau lo va, a awmzia leh a hrehawmzia hi inhre pha tak tak lo. Mahse, mawl takin ngaihtuah ve teh u, nutling patling, gas bur khat duh avanga insual inpeih at khawpa kan tâm tawh chinah hi chuan kan thil râwp hi a na tawk ang tih a chiang.

Kristian kan ni a, gas bur khat vang mai maia insual duh uaih uaih khawp nih chu a zahthlak tih hi kan hai lo, mi â nileng kan ni bik miau lo va; mahse, kan upaten, ‘Fate riltama an awm laia thenawmte buhzem rawk ngam lo chu pa a tling lo,’ tih ang deuh tawngkam kha kan nei em kha, Kristian kan nihna pawh ngaihtuah thleng thei lo khawpa mamawhna nasain min siam a ni ta deuh ber mai.

Pu duhtakte u, hmana in inzawrhna zawng zawng kha in enlet ngam em tih hi hmaichhana zawh châk châng che u kan ngah mai. ‘Switzerland of the East’ in sawi hun lai te, ‘Mi retheite hi kan VIP an ni,’ in tih laite kha kan la hre reng a, a thlawna in sem tur sum avanga kan rama lo hal a bo deuh duak turte pawh kha ngaihthlak a nuam a; kan thla intimuang a, sum nei leh sum nei hi kan intawk deuh suau suau dawn ni khan kan mitthla hman a; mahse, min bumna lek chu a lo ni si.

Thil ngaihtuah thui loh deuh in nei em maw ni tiin kan lo ngaihtuah ve mai mai bawk. He khawvel hi thawkrimte hlawhtlinna ram a ni zawk tih hi keini aia fing chuan in hre lo chu a ni lo vang; mahse, awlsam taka neih theih min zirtir hi in tifuh lo niin keini chuan kan hria a ni.

Mi hlawhtling zingah hian remchang tha an hmuh avanga hlawhtling chu an awm zauh zauh mahna; mahse, a tam zawk hi chu thawhrimna avanga hlawhtlinga chhiar an ni. Nangni chuan chutiang chu in chhut lo em ni kan hre lo, a thlawna sem tur kengin mi retheite kiangah in rawn inzuar a, keini mi mâwl, hmuh phâk apiang ît mai zel khawpa in hrêk riltam tawh ni bawk si chuan kan lo bawh huam huam lo thei lo va, kan nêp phal lo va, nêp thei dinhmunah lah kan ding hek lo. Chumi rah kal zela a sawp hi a na lutuk ang tih hi kan hlau a ni.

Pute u, a lang maia min bumna, in intiamna, in insawi rinawm laia in inzawrhna tam tak, in tihhlawhtlin tâk loh hi chu thil pawi a ni thui lutuk lo mai thei a, tunlai chhuante bâk tuar tur kan awm lo mai thei; mahse, hei aia pawi zawk chu kan rilru sukthlêk in suasamna hi he ram leh hnam hian a la tuar chho zel mai thei.

Thawk lova neih theih, a thlawna dawn theih thil min sihhmuh laklawh a, kan rilru hian kawng engkimah hah lova neih dan hi a dap chho ruai tawh ang tih a hlauhawm kan ti. He hun hi a thlen vaih chuan, a lang maia min bumna aiin he thil hian kan ram leh hnam hi a sawp nasa zawk dawn. Chutih hunah chuan a mawhphurtu kan inzawng ang a, nangni hi kan kawk lo thei lo vang che u.

Pute u, tunah hian in hun a intan leh dawn mek a, keini chu kan ât piah lamah kan dinhmun hi a hniam tawh êm avangin, tawktarh chhe têtê in hman apiang mai hi lo awih loh tum mah ila, kan nep thei ngang si lo va, min bum dawn tih hre reng mah ila, in mi khawngaihna der chu kan lo awih leh dawn chiang mai.

Min han bum leh phawt mai ula; mahse, a mawh erawh phur ngam ve turah kan ngai ang che u.

12th November, 2017
Pathianni
11:38 PM

MIZO TAWNG LEH FILM LETTUTE

Mizo tawng hi a hmangtu kan tlem ngaihtuah hian a har a, a tawng mai ni lo, a ziah dan chungchangah phei chuan thiam inti (inti tih hi tihelna lam a ni lo)-te thu pawh a rual tak tak thei lovin ka hria.

Kei pawh hi a thiam lo ber zinga mi chu ka ni a; mahse, tun hnaia hnam dang tawng thiam zawkten tawng dang film tha tak tak, kan tawnga hmuhnawm taka min lehsaka an tawngkam hman chungchangah hian sawi ve châk deuh deuh ka nei a, an leh dan hmang hi dik lo hi a awm veleh zauh zauh ni hian ka lo hria. Dik lo ti ila, dik lo chiah pawh a ni lo, an leh dik leh lutuk avanga dik lo ta zawk thenkhat pawh a awm a, pahnih khat lek sawi ve ka duh a ni.

Dik si lo dik
Mizote hi chhungkhat inkoh dan bik nei kan ni a, unau sawinaah phei hi chuan tawng hausa an tihte ai mah hian kan nei tha zawk ni hian ka lo hre thin a. Hei hi saptawnga a awm ang ang hian tawng lettute hian an let a, saptawnga a nihna atanga teh chuan an let dik a; mahse, Mizo tawng hian a dik lo ta thung thin.

Mizo mipa hian pianpui unau hmeichhe fate hi ‘tunu/tupa’ tiin kan sawi thin a; hmeichhia pawhin a pianpui mipa fate chu an ‘vahnu/vahpa’ bawk thin a. Hei hi ka hriat sual hle loh chuan saptawng lamah chuan vahnu chu ‘niece’ leh vahpa chu ‘nephew’ a ni a. Sapho chuan mipa pawhin ‘vah’ an nei thei tihna a ni a, an unau fate hrim hrim chu an ‘vahnu/vahpa’ a ni tihna a ni.

Sap mipate chuan Mizo mipaten ‘tunu/tupa’ kan neih hi an nei ve lo va, mipa pawhin ‘vahnu/vahpa’ an nei zawk tihna a ni a, hei hi J.L.Laidailova dictionary lama a lan dan pawh a ni a. Sap chuan hmeichhia pawh, mipa pawhin an unaute fate sawi nan ‘niece/nephew’ an hman vek avang hian Mizo tawnga lettute hian dik thlapin ‘vahnu/vahpa’ tiin an let ta vek a. Hei hi kan Mizo inkoh danah chuan a dik famkim lo va, mipa pawhin an farnu fate chu a ‘tu’ ni lovin a ‘vah’ ta thin a, mipain ‘tu’ an neih thin chu ‘vah’ an neihtir ta zawk thin a ni.

Sawi tawh angin a saptawng lam atanga en chuan a dik lo miah lo va, an let dik thlap a; mahse, tawng lettute hian Mizo mipui en tur a ni tih hriain a dikin, saptawng nen en milin dik lo mah se mipa chu ‘vah’ neihtir lovin ‘tu’ neihtir sela, inlaichinna kan sawi dan hmang kan neih hi nakin zelah thangthar zawkten an lo hriat loh phah palh a hlauhawm thei dawn riauin ka hria a ni.

Unau sawina
Hetiang deuh bawk hian unau kan insawi dan pawh hi a ni tho mai. Sapho chuan pianpui unau hmeichhia chu ‘sister’ an ti vek a, pianpui mipa chu ‘brother’ a ni vek bawk. Mizo kan inkoh leh sawi danah erawh a sawitu azirin ‘laizawn, nuta, farnu’ tiin a awm hrang vek thung.

A sawitu mipa a nih chuan a unau hmeichhia chu ‘ka farnu’ a ti thin a, a sawitu hmeichhia a nih chuan a unau hmeichhia chu ‘ka laizawn/laizawnnu’ a ti thin a, a sawitu hmeichhia a nih chuan a unau mipa chu ‘ka nuta’ a ti thin thung.

Saptawngah erawh chuan chutiang a ni lo va, mipa pawhin a pianpui unaute chu a‘sister/brother’ vek a, hmeichhia pawhin chuti tho.

Saptawng atanga kan tawnga an leh hian hmeichhia hian a hmeichhiatpui, a pianpui hi an ‘unaunu’-tir fo va, mipa chu a ‘unaupa’ deuh zel bawk a. Tin, mipa pawhin a farnu chu a ‘unaunu’ ta deuh zel
bawk.

Hei hi chu an let dik chiah tho va, thangtharte hian kan unaute sawi nan ‘farnu, laizawn leh nuta’ tih hi kan hman tam tâk loh avangin hetianga inkoh/sawi tur a ni tih hi an hre lo a ni thei mai thei a. A
nawlpui pawhin kan inhrilh thar leh a ngai viauin ka hria.

Mizo tawnga unau sawina, a sawitu chu hmeichhia nge mipa a nih awlsam taka hriat mai theihna, tawng hausa zawk pawhin an neih loh kan neih hi a bo mai ang tih a hlauhawm hlein ka hria a ni.

Lawmna sawina
Ka lo ngaimawh ve thin pakhat dang leh chu, Mizoten kan hman ngai loh nia ka lo hriat, sap leh hnam dangin an hman si, Mizo tawnga dah chhuah dan pawh dik; mahse, ni lo deuh riauva lang thin hi a ni.

Entirna pakhat lek lo tar lang ta ila. “Engkim vangin ka lawm e,” tih hi Mizo hian kan hmang ngai meuh lovin ka hria a; mahse, hnam dang hian an hmang nasa a nih ka ring, Mizo tawnga an leh film-ah hian an hmang sek mai a. An leh dan tawngkam hi ka lo ngaimawh thin.

Saptawngah chuan, ‘Thanks for everything’ tih vel a nih ka’n lo râl rin ve ngawt a. Tawng lettute bawk hi a tidiktu chu an ni a, ‘Thanks for everything’ tih hi a nih ngai chuan an let dik thlap a; mahse, Mizote hian an leh dan tawngkam tak hi kan hman ngai loh (hmang zeuh zeuh chu an awm mai thei) tak a nih avangin a awze tawng deuh hu hian ka hre thin a, heti lo deuh hian let sela ka lo ti thin.

Entir nan, an lawm thu sawina azirin, “I thil min tihsak zawng zawng avangin ka lawm e,” tih te,“Min buaipuina avangin ka lawm e,” tih ang chi deuhte pawhin a theih ka ring.

Dik, tha leh nalh zawkin
Mizo tawng lama kan mi thiam zawkte hi kum lama upa leh tul tak tak, kan sawi film-te pawh en ngai lo leh en hman meuh lo an ni hlawmin ka ring a. Ka sawite pawh hi hetiang hian an let a ni tih hi an hre ve pha kher lo vang, an lo en chik ve phah tak mial leh a tha zawk an rawt chhuah theih nan ka thai ve mai a ni a.

A tira sawi angin kan tawng hi a har si a, ziah chhuaha leh mai hi chu a la harsa lo zawk a, film-a chhuah tur, a changtute hmui phui nena inmil tur phei chuan a harsa lehzualin a rinawm takzet a. Chutih rual chuan film lettu, saptawng leh Mizo tawng thiam kawp tak takte hi chuan dik si, fiah si, nalh bawk sia tih dan chu an thiam em emin ka ring a ni.

Tawng hman dik tawk lo ka sawite hi a lettute hian min chhuahchhal let ang tih ka hlau viau mai a, kan en hnem tawh si a, ‘chumi film-ah chuan in hmang’ han tih nalh turin film hming bik sawi chhuah mai tur ka hre lo va, a hman erawh an hmang nasa tih erawh ka tang ngam.

KA PU MAYWEATHER

“Ka pu,” ka tih rual che chu i la ni bik lo tih ka hria; mahse, ka dinhmun leh i dinhmun a inthlauh êm avang hian ka pu lo ngam lo che a ni. Ka pu, nang chu i lar a, i theihna boxing-ah hian tumahin an tluk lo che a, khawvel hian a theihnghilh tawh dawn lo che. I duh duh i nei thei tih pawh ka hria, i hausakna zawng zawng hi keini chuan kan chhut chhuak thiam phak lo zawk a ni.

Min hre lo
Ka pu Floyd Mayweather, Mizoram hi i hriat ka ring lo va, Aizawl phei chu hriat tumin i google phekah khan vawi khat pawh i la zawn (search) chhin ka ring lo, i tan hriat a tul miau lo a ni. Kan thiam lo lo che.

India chu i hre vein ka ring a, kan khawpui, New Delhi leh kan khawpui lian zual deuh deuh hi chu i hre ve mai thei a, i lunglên deuhva i inngaihtuah fuh châng chuan kal châk ve deuhna hmunte pawh i nei ve mai thei. Mahse, India ram kilkhawra Mizoram hi chu i hre lo tawp ang tih hi ka chiang a ni.

I hming leh sum
Kan ramah hian, kan mi hausa deuh thenkhat chu an hausak turzia hi kan lo chhutpui ve zauh zauh thin a; mahse, nang anga an hming leh sum sawi zawm reng reng an la awm lo.

Nang chu i ni ve lo, i hming leh sum hi a inzawm tlat a, media lamin ‘Money Mayweather’ an tih che pawh hi kan lo hre phâk ve vek. Hman ni lawka Conor McGregor nena in inhnek pawh kha ‘Money Fight’ te kha an ti mai mai, i hausa tih hi a va chiang tak!

Keini chu kan dam chhungin thawk pawh ni ila, kan hming leh sum hi engtikah mah miin an sawi zawm ka ring lo. Sum nei tur hian keini chu rim takin kan thawk a, nang chu a rawn pan zawk che ni maiin kan hria. Inhnek tura i inbuatsaihna hautakzia kan hriatpui tho chung che hian, nang hi chu sum hian a bawmin a bawm bik che ni hian kan hre deuh reuh tlat nia maw le!

McGregor nena in inhneka i sum hlawh te, Manny Pacquiao nena in inhmachhawn tuma i hlawh te, a bak dangte pawh kha... kan lo hriatpui ve vek che. Mahse, a tam lutuk a, keini chuan a tam turzia hi kan chhut chhuak thiam lo. A takin i hlawh zawng zawng hi hmu phei ila chuan thidang nawn awn awn tur hi kan ramah hian kan tam ngawt ang.

En mah teh, i hlawh kan sawina lamah hian maktaduai hi kan lo lam sek ve lo thei lo. Kan la hmuh miah lo khawpa tam sum hi tlangnel takin kan lam ve tak bawrh bawrh a, a dik tak chuan maktaduaia tam sum hi inthlahrung taka sawi tur tawk lek lek hi kan ni a; mahse, nangmah avang hian tlangnel takin kan lam phah ve ta ni hian kei chuan ka hria a ni.

I car man tote hi aw...
Ka pu, nang chuan car ringawt pawh hi 100 chuang i nei niin an sawi che, kan va inthlau chiangkuang tak! Keini chu pakhat pawh nei pha lo hi kan tam lutuk!

Kan zinga lirthei lawm deuhvin khawvel car man to nia an sawi - Rolls Royce, Bentley Mulsanne te, Bugatti Veyron te, Lamborghini Aventador te leh a dangte pawh, an hming hi an lam ri ve feih feih ngam chauh va, nang erawh chuan khalh sên loh i lo hung tlar leh dul hman tawh a. Khawvela car tha leh chak hi i neih loh a awm meuh lo.

He khawvela car heti zat awm zinga amah ang dang pakhat chiah awm nia an sawi, $ maktaduai 4.7 man zet, Koenigsegg CCXR Trevita an tih pawh nang chuan i lo kawl leh dim diam tawh bawk. Keini chuan a hming ringawt pawh hi kan lam thiam mang lo asin.

A sawi zui thui peih deuhho phei chuan Los Angeles khawpuia i lirthei hunna hmunah car dum rual (fleet of all-black cars) i hung a, Miami lamah a var rual (fleet of all-white cars) i hung bawk niin an sawi a. An sawi uar lutuk a nih kan ring lo.

Vansang leh tuipuiah pawh
Hei mai a ni lo, vansang lama i lên duh chânga i chuanna, i mi mal thlawhna (private jet) tha leh chuan nuam chungchuang, kan mi hausa berte inchhung ai pawha nuam tur i neihte pawh tunlai inbiakpawhna tha zarah kan lo hmu pha ve hlauh va. Vawi khat pawh thlawhna ticket la hum ve ngai lo keini ang chuan a hlutzia kan pawh phâk thlawt lo, min dem bik suh ang che.

I nawmchenna lawngleng (yatch) te phei hi chu balu lakna lawng bak la hmu lo tan chuan mitthla pawh kan mitthla thiam lo hrim hrim. A man an han sawi a, “A va to,” tih bâkin kan sep zui thiam lo. A thlalak kan han en a, a chhung lah chu keinin Vanram kan suangtuah aia a nawm lohna tur a vâng khawp mai lehnghal. Em em che hian aw...!!

I zâlna man a to lua
Ka pu, mihring ve tho i ni a, i mut a ngai ve tih kan hria a, hahdam taka mahni in ngeia thut thlan daih pawh i ching ve ngeiin kan ring. I chenna in chanchinte pawh kan lo chhiarin kan lo hmu a, a ropui kan tih piah lamah rapthlak kan ti.

In i neih zat hi zawt thut che ila, i sawi nghal thei mai ang em? Sawi nghal thei mai lo pawh ni la kan dem lo vang che, LSC pakhat chauh i nei miau lo va!

I duh chuan Las Vegas-ah i riak thei a, Los Angeles i ti thei a, Miami i ti thei a, a dang pawh i nei teuh. I in khawiah pawh hian zan khat chauh min thlentir ni la, keini chu kan mu lo vang, kan mu phal dawn lo; mut aia min tihahdam thei thil, kan hmuh ngai loh ennawm mak thar a tam dawn lutuk!

I in hrang hranga i mut pindanah hian riak kim vek dawn ni la, i bual in neih zawng zawngah hian inbual kim vek tum ni ta bawk la, kum chanve vel hi chu ni tin zan tin i phar buai a ngai mai lo maw kan ti a ni.

Mahse maw ka pu....
I hausak leh duh duh nei thei i nihzia hi ziakin sawi dawn ila, kan hril seng lo lek lek mai thei! Mahse, thil pakhat ka hrilh ve mai mai ang che, lo ngaithla rawh. Ka hrilh tur che chu hei hi a ni: I neih loh kan nei ve tlat, i awih lo hial mai thei; mahse, a dik tlat si a ni.

En teh ka pu, i neih loh kan neih chu Lal Isua a ni, kha daih kha asin! “A ho em mai!” i ti ve ngawt ang e, a..., i duh leh lo ti leh si rawh, pawi pawh kan ti chuang lo; mahse, keini chuan nang aiin ani hi kan ngaisang a, nang aia kan entawn a ni zawk tho tho.

Khawvela hausakna tehnaah chuan keini ngawt ai chuan i ropui tih hi kan hnial lo che a; i thawhrimna avanga hlawhtlinna i chan zozai leh i sum hlawh chhuahte hi kan ngainep miah lo, kan theih ve loh a ni; mahse, nang hi kan awt lutuk bik lo fo che tih lo hre ve rawh.

Nang chuan rethei awmzia i hre lo va, nangmah siamtu che leh hetiang i nih theih chhan pawh hi i ngaihtuah ngai tawp nang! Keini chuan he khawvela kan awm chhan leh min awmtirtu, kan chunga thil thleng zawng zawng reltu hi kan hria a, a hmaah kan kûn thin.

Ka pu, mihring ve bawk i ni kan tih tawh kha. Hausa viau mah la, eng emaw châng chuan lungngaia indawm kun i neih kan ring a, i hausaknain a hnem theih loh lai che i tawn ve tho kan ring. Kha, hmanah, kum 2012 velah em ni, i bialnu hlui kut i thlak avanga lung in bang i zut ve laite pawh a awm kha, khatiang hun, mihring leh sumin an chhan theih loh hun che kha i tawng ve zeuh zeuh ang.

Khatiang hunah khan i neih loh kan neih bik hi keini chuan kan chhawr thin asin. Ni e, i sumin i lungngaihna leh khawharna a hnem lo vang che, keini chuan hetianga kan awm lai takte hian i neih ve loh, keinin kan neih si hi kan ko va, ani chuan min engtinmah min ti lovin min hnuchhawn ngai miah lo! I hriat ve loh thil tha deuh kan hre ve tlat.

Duh ni la, he khawvel atanga chhuak thil tinreng nei thei i ni a, i hausa tih pawh kan sawi tawh kha; mahse, nang aiin kan rethei bik lo, kan hausa zawk daih. Nang chuan engkim i nei thei a, keini chuan engkim neitu hi kan nei asin. Ka pu, kan hausa fê zawk a lo ni!!

Sept. 7, 2017
1:38 AM