Kum nga danah in intiawihawm a, in intihmeltha a. Pute u, lem in chang tih hre reng chung hian, keini mipuite hi min bum leh dawn tih kan hre reng a sin.
In thiam hi ka tia, British-hovin an vanglaia an ram awp tumte hneh dan thurûk tha tak an nei ang deuh kha in ni mai hian kan hmu. Kum nga zet min han hrêk tak tak chinah chuan tâm tak takin kan tâm lo thei lo va; chutah in rawn kal a, in han intirinawm thar ta tak tak a; eng eng emaw min han sawi hmuh a, ‘tâm tawk apiang a tui,’ an tih ang zawng zawng kan nei zo va, a thlawna dawn theih ang chi min zawrhte hi hnar thei dinhmunah hian min siam hlawl lo a ni.
Ni e, pute u, mipui chu kan â min ti mai thei a. At pawh kan â ta ve ang; mahse, in mi hrêkna zozai hi ngaihtuah ve ula, â tak tak lo pawh ât der ngai khawpin min siam tlat alawm. Pa fing âwm pui pui pawh ngati nge in thusawi, a tak thleng lo tur tih kan hriat sa rengah hian an tluk leh thin min zawt maw? Tlu lo sela mahni lu zuar tluk lek a ni mai dawn asin, engkim mai hi kan râwp zo tawh a nih hi!
Mipuite hi min bum leh rawh u, bumtlak lek kan ni; mahse, pute u, kum 30 vel state puitling ni tawh chunga chawmhlawm kan la ni reng bik hi, phai vaiho zingah, in biak thin Pathian be ngai lote kiangah hian engtin nge in insawi mam thin tih kan lo ngaihtuah ve thin.
Keini mipuite hi chu kan mâwl êm mai a, in bum tawk lek kan ni a. Kan ram chhengchhiatzia leh leilung hausakna kan neih lohzia hi kan lo hre pha ve tumhrang a, insawi mam dan in hre viauin kan ring a. Mahse, chutih lai vek chuan maw pute u, ‘engkim that duhna ram’ tia lo neitu leh kut hnathawk rethei bakberh tak takte hmaa in sawi thin hi a tak a ni lo em ni?
Dawt sawiin heng lo neitute hi in bum em ni? An taima lo tih dawnin, an nih kan ring chiah si lo; mahse, ram danga thawn chhuah theih khawp an thar lo a nih pawhin, he rama Mizo tlem tê chengte kham hi chu thar âwm hi an ni asin. A bul chu maw pute u, han chhui han chhui ila, nangmahni hi in nih leh bawk kan ring tlat.
Pute u, nangni chuan dawhkan ropui kilin, khawlthluaknei leh hmanraw changkan nen kan ram hmasawnna turin in titi a, in inkawm a, in thawk a ni mai thei a, sorkar sum chevel leh hman dan zawng zawng inruahman dan hi kan hriatpui phak lo che u. Chutiang chiah chuan kan kawngpui chhiate hi nangni chuan inthlawh khûm fo thin a nih avangin kan hriat chian tluk hian in hre ve phak bik lo mai thei.
Ni e, tlangram ngang kan ni a, ruahtui kan dawng tha a. Hei hi kan kawngpui neih ve chhun tichhetu lian tak pawh a ni ang, in sawi zawng zawng hi a awihawm loh vek bik lo. Mahse maw pute u, tunlai inbiakpawhna that tawh zarah keini ai maha ruahtui dawng tha ramah hian an kawngpui hi rulngan pa ang zar a ni tih hi kan lo hmu pha veleh thin si a, kan lu hi a hai a. Min bumna leh tho a nih kan ring laklawh tawh.
Nangni chu in fing a, in khawhawi pawh a zau va; mahse, mawl takin heti hian kan ngaihtuah a. A thlawna sum insem leh intawktarh zozai avang hian kan ram hian hma a sawn phah em tih hi kan lo thlir ve thin. A thlawna in sem zozaite hi lo thatpui tawk chu an awm ang; mahse, a hlawhtling tih in sawi zin ngaihtuah hi chuan a chuti lutuk lo em maw ni kan lo ti ve a ni.
Gas vân dante hi nangni chuan chanchinbu leh chanchin thara in chhiar bak hi a takin in tawng miau lo va, a awmzia leh a hrehawmzia hi inhre pha tak tak lo. Mahse, mawl takin ngaihtuah ve teh u, nutling patling, gas bur khat duh avanga insual inpeih at khawpa kan tâm tawh chinah hi chuan kan thil râwp hi a na tawk ang tih a chiang.
Kristian kan ni a, gas bur khat vang mai maia insual duh uaih uaih khawp nih chu a zahthlak tih hi kan hai lo, mi â nileng kan ni bik miau lo va; mahse, kan upaten, ‘Fate riltama an awm laia thenawmte buhzem rawk ngam lo chu pa a tling lo,’ tih ang deuh tawngkam kha kan nei em kha, Kristian kan nihna pawh ngaihtuah thleng thei lo khawpa mamawhna nasain min siam a ni ta deuh ber mai.
Pu duhtakte u, hmana in inzawrhna zawng zawng kha in enlet ngam em tih hi hmaichhana zawh châk châng che u kan ngah mai. ‘Switzerland of the East’ in sawi hun lai te, ‘Mi retheite hi kan VIP an ni,’ in tih laite kha kan la hre reng a, a thlawna in sem tur sum avanga kan rama lo hal a bo deuh duak turte pawh kha ngaihthlak a nuam a; kan thla intimuang a, sum nei leh sum nei hi kan intawk deuh suau suau dawn ni khan kan mitthla hman a; mahse, min bumna lek chu a lo ni si.
Thil ngaihtuah thui loh deuh in nei em maw ni tiin kan lo ngaihtuah ve mai mai bawk. He khawvel hi thawkrimte hlawhtlinna ram a ni zawk tih hi keini aia fing chuan in hre lo chu a ni lo vang; mahse, awlsam taka neih theih min zirtir hi in tifuh lo niin keini chuan kan hria a ni.
Mi hlawhtling zingah hian remchang tha an hmuh avanga hlawhtling chu an awm zauh zauh mahna; mahse, a tam zawk hi chu thawhrimna avanga hlawhtlinga chhiar an ni. Nangni chuan chutiang chu in chhut lo em ni kan hre lo, a thlawna sem tur kengin mi retheite kiangah in rawn inzuar a, keini mi mâwl, hmuh phâk apiang ît mai zel khawpa in hrêk riltam tawh ni bawk si chuan kan lo bawh huam huam lo thei lo va, kan nêp phal lo va, nêp thei dinhmunah lah kan ding hek lo. Chumi rah kal zela a sawp hi a na lutuk ang tih hi kan hlau a ni.
Pute u, a lang maia min bumna, in intiamna, in insawi rinawm laia in inzawrhna tam tak, in tihhlawhtlin tâk loh hi chu thil pawi a ni thui lutuk lo mai thei a, tunlai chhuante bâk tuar tur kan awm lo mai thei; mahse, hei aia pawi zawk chu kan rilru sukthlêk in suasamna hi he ram leh hnam hian a la tuar chho zel mai thei.
Thawk lova neih theih, a thlawna dawn theih thil min sihhmuh laklawh a, kan rilru hian kawng engkimah hah lova neih dan hi a dap chho ruai tawh ang tih a hlauhawm kan ti. He hun hi a thlen vaih chuan, a lang maia min bumna aiin he thil hian kan ram leh hnam hi a sawp nasa zawk dawn. Chutih hunah chuan a mawhphurtu kan inzawng ang a, nangni hi kan kawk lo thei lo vang che u.
Pute u, tunah hian in hun a intan leh dawn mek a, keini chu kan ât piah lamah kan dinhmun hi a hniam tawh êm avangin, tawktarh chhe têtê in hman apiang mai hi lo awih loh tum mah ila, kan nep thei ngang si lo va, min bum dawn tih hre reng mah ila, in mi khawngaihna der chu kan lo awih leh dawn chiang mai.
Min han bum leh phawt mai ula; mahse, a mawh erawh phur ngam ve turah kan ngai ang che u.
12th November, 2017
Pathianni
11:38 PM
In thiam hi ka tia, British-hovin an vanglaia an ram awp tumte hneh dan thurûk tha tak an nei ang deuh kha in ni mai hian kan hmu. Kum nga zet min han hrêk tak tak chinah chuan tâm tak takin kan tâm lo thei lo va; chutah in rawn kal a, in han intirinawm thar ta tak tak a; eng eng emaw min han sawi hmuh a, ‘tâm tawk apiang a tui,’ an tih ang zawng zawng kan nei zo va, a thlawna dawn theih ang chi min zawrhte hi hnar thei dinhmunah hian min siam hlawl lo a ni.
Ni e, pute u, mipui chu kan â min ti mai thei a. At pawh kan â ta ve ang; mahse, in mi hrêkna zozai hi ngaihtuah ve ula, â tak tak lo pawh ât der ngai khawpin min siam tlat alawm. Pa fing âwm pui pui pawh ngati nge in thusawi, a tak thleng lo tur tih kan hriat sa rengah hian an tluk leh thin min zawt maw? Tlu lo sela mahni lu zuar tluk lek a ni mai dawn asin, engkim mai hi kan râwp zo tawh a nih hi!
Mipuite hi min bum leh rawh u, bumtlak lek kan ni; mahse, pute u, kum 30 vel state puitling ni tawh chunga chawmhlawm kan la ni reng bik hi, phai vaiho zingah, in biak thin Pathian be ngai lote kiangah hian engtin nge in insawi mam thin tih kan lo ngaihtuah ve thin.
Keini mipuite hi chu kan mâwl êm mai a, in bum tawk lek kan ni a. Kan ram chhengchhiatzia leh leilung hausakna kan neih lohzia hi kan lo hre pha ve tumhrang a, insawi mam dan in hre viauin kan ring a. Mahse, chutih lai vek chuan maw pute u, ‘engkim that duhna ram’ tia lo neitu leh kut hnathawk rethei bakberh tak takte hmaa in sawi thin hi a tak a ni lo em ni?
Dawt sawiin heng lo neitute hi in bum em ni? An taima lo tih dawnin, an nih kan ring chiah si lo; mahse, ram danga thawn chhuah theih khawp an thar lo a nih pawhin, he rama Mizo tlem tê chengte kham hi chu thar âwm hi an ni asin. A bul chu maw pute u, han chhui han chhui ila, nangmahni hi in nih leh bawk kan ring tlat.
Pute u, nangni chuan dawhkan ropui kilin, khawlthluaknei leh hmanraw changkan nen kan ram hmasawnna turin in titi a, in inkawm a, in thawk a ni mai thei a, sorkar sum chevel leh hman dan zawng zawng inruahman dan hi kan hriatpui phak lo che u. Chutiang chiah chuan kan kawngpui chhiate hi nangni chuan inthlawh khûm fo thin a nih avangin kan hriat chian tluk hian in hre ve phak bik lo mai thei.
Ni e, tlangram ngang kan ni a, ruahtui kan dawng tha a. Hei hi kan kawngpui neih ve chhun tichhetu lian tak pawh a ni ang, in sawi zawng zawng hi a awihawm loh vek bik lo. Mahse maw pute u, tunlai inbiakpawhna that tawh zarah keini ai maha ruahtui dawng tha ramah hian an kawngpui hi rulngan pa ang zar a ni tih hi kan lo hmu pha veleh thin si a, kan lu hi a hai a. Min bumna leh tho a nih kan ring laklawh tawh.
Nangni chu in fing a, in khawhawi pawh a zau va; mahse, mawl takin heti hian kan ngaihtuah a. A thlawna sum insem leh intawktarh zozai avang hian kan ram hian hma a sawn phah em tih hi kan lo thlir ve thin. A thlawna in sem zozaite hi lo thatpui tawk chu an awm ang; mahse, a hlawhtling tih in sawi zin ngaihtuah hi chuan a chuti lutuk lo em maw ni kan lo ti ve a ni.
Gas vân dante hi nangni chuan chanchinbu leh chanchin thara in chhiar bak hi a takin in tawng miau lo va, a awmzia leh a hrehawmzia hi inhre pha tak tak lo. Mahse, mawl takin ngaihtuah ve teh u, nutling patling, gas bur khat duh avanga insual inpeih at khawpa kan tâm tawh chinah hi chuan kan thil râwp hi a na tawk ang tih a chiang.
Kristian kan ni a, gas bur khat vang mai maia insual duh uaih uaih khawp nih chu a zahthlak tih hi kan hai lo, mi â nileng kan ni bik miau lo va; mahse, kan upaten, ‘Fate riltama an awm laia thenawmte buhzem rawk ngam lo chu pa a tling lo,’ tih ang deuh tawngkam kha kan nei em kha, Kristian kan nihna pawh ngaihtuah thleng thei lo khawpa mamawhna nasain min siam a ni ta deuh ber mai.
Pu duhtakte u, hmana in inzawrhna zawng zawng kha in enlet ngam em tih hi hmaichhana zawh châk châng che u kan ngah mai. ‘Switzerland of the East’ in sawi hun lai te, ‘Mi retheite hi kan VIP an ni,’ in tih laite kha kan la hre reng a, a thlawna in sem tur sum avanga kan rama lo hal a bo deuh duak turte pawh kha ngaihthlak a nuam a; kan thla intimuang a, sum nei leh sum nei hi kan intawk deuh suau suau dawn ni khan kan mitthla hman a; mahse, min bumna lek chu a lo ni si.
Thil ngaihtuah thui loh deuh in nei em maw ni tiin kan lo ngaihtuah ve mai mai bawk. He khawvel hi thawkrimte hlawhtlinna ram a ni zawk tih hi keini aia fing chuan in hre lo chu a ni lo vang; mahse, awlsam taka neih theih min zirtir hi in tifuh lo niin keini chuan kan hria a ni.
Mi hlawhtling zingah hian remchang tha an hmuh avanga hlawhtling chu an awm zauh zauh mahna; mahse, a tam zawk hi chu thawhrimna avanga hlawhtlinga chhiar an ni. Nangni chuan chutiang chu in chhut lo em ni kan hre lo, a thlawna sem tur kengin mi retheite kiangah in rawn inzuar a, keini mi mâwl, hmuh phâk apiang ît mai zel khawpa in hrêk riltam tawh ni bawk si chuan kan lo bawh huam huam lo thei lo va, kan nêp phal lo va, nêp thei dinhmunah lah kan ding hek lo. Chumi rah kal zela a sawp hi a na lutuk ang tih hi kan hlau a ni.
Pute u, a lang maia min bumna, in intiamna, in insawi rinawm laia in inzawrhna tam tak, in tihhlawhtlin tâk loh hi chu thil pawi a ni thui lutuk lo mai thei a, tunlai chhuante bâk tuar tur kan awm lo mai thei; mahse, hei aia pawi zawk chu kan rilru sukthlêk in suasamna hi he ram leh hnam hian a la tuar chho zel mai thei.
Thawk lova neih theih, a thlawna dawn theih thil min sihhmuh laklawh a, kan rilru hian kawng engkimah hah lova neih dan hi a dap chho ruai tawh ang tih a hlauhawm kan ti. He hun hi a thlen vaih chuan, a lang maia min bumna aiin he thil hian kan ram leh hnam hi a sawp nasa zawk dawn. Chutih hunah chuan a mawhphurtu kan inzawng ang a, nangni hi kan kawk lo thei lo vang che u.
Pute u, tunah hian in hun a intan leh dawn mek a, keini chu kan ât piah lamah kan dinhmun hi a hniam tawh êm avangin, tawktarh chhe têtê in hman apiang mai hi lo awih loh tum mah ila, kan nep thei ngang si lo va, min bum dawn tih hre reng mah ila, in mi khawngaihna der chu kan lo awih leh dawn chiang mai.
Min han bum leh phawt mai ula; mahse, a mawh erawh phur ngam ve turah kan ngai ang che u.
12th November, 2017
Pathianni
11:38 PM
